Het is september 2021. Op weg naar mijn werk zet ik de radio aan. Jan Willem Start op, Radio 2. Ik val midden in een item over pesten. De Week tegen Pesten is begonnen. Ha, wat toevallig! Vorige week stond dit onderwerp nog op de agenda van de KIK Kindercoachopleiding die ik volg. En blèh, ik heb zelf ook aardig wat te verduren gehad als kind. Ik draai de volumeknop dus vol open.
Een beller belt in: Ruud. Jaren terug, op de middelbare school, was Ruud een ‘pester’. Hij richtte zijn pijlen altijd op één jongen. Die reageerde dan zo lekker licht ontvlambaar. Ruud wilde hem opnaaien. Dat was de kick ervan: om die jongen zo snel mogelijk op de kast te krijgen. Het ging zo ver dat de gepeste jongen op een gegeven moment van school ging. Ruud heeft veel spijt, vertelt hij in het gesprek met de DJ’s. Nu nog steeds.
‘Wat had de school of wat je hadden je ouders kunnen zeggen om jouw pesterijen te stoppen?’
‘Niets. Ik had heel goed in de gaten dat ik een pester was.’
‘Je had het toen al door. Heb je er toen wat aan gedaan, of ben je ermee gestopt of is het voorbijgegaan?’
‘Nou, hij is op een gegeven moment van school gegaan, naar een andere school.
En pas jaren later heb ik mijn excuses aangeboden.’
‘Had je destijds in de gaten dat hij er zo’n last van had.’
‘Dat had ik zeker wel in de gaten.’
‘En waarom heeft het zo lang moeten duren? Waarom had je toen niet zoiets van ‘volgens mij kan ik hier beter mee kappen’?’
‘Je bent zelf een beetje bang om gepest te worden. Je bent een beetje de man als je iemand pest, nou ja, man wil ik niet zeggen maar… maar in ieder geval ben je in een veilige zone, zeg maar.’
‘Wat had iemand destijds tegen jou kunnen zeggen om je bewust te maken wat je aan het doen was?’
‘Dat is een heel moeilijke vraag. Ik denk heel weinig. We hebben genoeg gesprekken gehad met leraren en de directie. Dat gaat dan een week goed. En dan begint het weer van voor af aan.’
‘Dat heeft dan weinig zin. Dat is niet hoopvol voor degenen die gepest worden.’
‘Ik zou zeggen: probeer je er niets van aan te trekken en luister er niet naar.’
Aandacht en liefde voor de gepeste én de pester
Wat had school kunnen doen? ‘Niets’, was het antwoord van Ruud. Toch wel, denk ik op mijn beurt. Hij was zelf bang om gepest te worden. Hij overschreeuwde zich, zodat hij zelf niet geraakt kon worden. Hij wilde in een veilige zone zitten. Dáár had aan gewerkt mogen worden!
‘Je bent zelf een beetje bang om gepest te worden. Je bent een beetje de man als je iemand pest, nou ja, man wil ik niet zeggen maar… maar in ieder geval ben je in een veilige zone, zeg maar.’
Want waarom pesten kinderen eigenlijk? Dat kan imitatiegedrag zijn of spiegelgedrag. En ook angst kan een grote drijfveer zijn. Bijvoorbeeld:
-
- angst om zelf gepest te worden,
-
- angst om te laten zien dat ze bang zijn,
-
- angst voor afwijzing of om er niet bij te horen.
Die angst projecteren kinderen die pesten buiten zichzelf. Zo kunnen ze wat van binnen zit zien en daar vervolgens op reageren. En het afwijzen. Zichzelf afwijzen dus. Zo beschouwd is pesten een grote roep om aandacht en liefde. Die aandacht en liefde is zowel voor de gepeste als de pester van belang om het tij te doen keren. Beiden reageren immers vanuit angst en een gebrek aan vertrouwen in zichzelf en de wereld om hen heen.
Gelukkig zijn er tegenwoordig volop manieren om op school en daarbuiten te bouwen aan zelfvertrouwen, rust, plezier en samenwerking binnen de groep. Er zijn manieren om gezamenlijke afspraken te maken over hoe je met elkaar omgaat in de groep.
Geen idee hoe je dat kunt aanpakken?
-
- Verdiep je dan eens in de Kracht van Acht (er zijn zoveel materialen en boeken!),
- Investeer in scholing van je medewerkers, bijvoorbeeld bij de KIK Opleiding,
- Ga naar www.weektegenpesten.nl
- Vraag ondersteuning aan een kindercoach. Die helpt kinderen zichzelf te zien en te waarderen, zich te uiten op een respectvolle manier en veerkracht en zelfvertrouwen op te bouwen.
Het is nooit te laat om sorry te zeggen
Terug naar Ruud. Uiteindelijk besefte hij door de Week tegen Pesten (een paar jaar geleden) dat hij er iets mee moest en dus stuurde hij een mail naar de jongen die inmiddels ook volwassen is geworden. Hij schreef dat hij een grote l*l is geweest en er spijt van heeft. De reactie liet lang op zich wachten. Excuses aanvaard. De man nam het de leraren meer kwalijk dan Ruud. Hij voelde zich onveilig op school. Een andere aanpak was nodig geweest. Kinderen zijn kinderen. Ruud: “Het is nooit te laat om sorry te zeggen. Ik hoop dat ik hiermee mensen kan inspireren.”
Dat heb je zeker gedaan, Ruud! Het sterkt mij nog meer in mijn missie om kinderen te helpen weerbaar, veerkrachtig en vol zelfvertrouwen op te groeien. De gepeste kinderen én de pesters.
Dit is het kunstwerk "Love" van Alexander Milov. Het kind dat je was, blijft altijd bij je als volwassene. Misschien beschadigd, verdrietig, gepantserd... maar altijd klaar om te helen.
