Begrijp jij waarom je kind zich soms zo *** gedraagt?
Oei, wat heb ik in mijn leven vaak een label op iemand geplakt. Ook bij kinderen. ‘Die jongen is zó agressief.’ ‘Dat kind is zó verlegen.’ ‘Wat een brutale meid!’ Ik hoor het mezelf nog zeggen. Intussen weet ik dat we niets – maar dan ook niets – kunnen zeggen over wie kinderen zijn. Zelfs niet als die labels positief zijn. Wie ze zijn… dat is aan hen. Het zegt trouwens heel wat over onszelf, dat labelen. Maar dat is een blogthema voor een volgende keer. 😉
“Iemand boos noemen… dat is toch geen label,” hoor ik je bijna zeggen. “Als een kind zich toch zo gedraagt?!” Ah… daar zit de nuance: tussen ‘zijn’ en ‘zich gedragen’ zit een wereld van verschil. Gedrag is iets wat je ziet. Maar ‘zijn’ is een verborgen gebied van voelen, beleven en denken. Van emoties, behoeften, verlangens, angsten en allerlei onbewuste aspecten van hoe we bedraad zijn.
Wij zijn allemaal een ijsberg
Ik hou van de metafoor van de ijsberg. Het puntje van de ijsberg dat boven water uitsteekt zien we. Maar onder de waterlijn zit een nog veel groter deel verborgen. Hoewel dat stuk onzichtbaar is, vormt het de basis van de hele ijsberg.
Ieder van ons is ook zo’n ijsberg. Ons gedrag is zichtbaar. En onze resultaten – dat wat we concreet bereiken – ook. Maar hoe we over onszelf, anderen en de wereld denken niet. Hoe we ons daarbij voelen ook niet. Wat we missen, wat we nodig hebben, wat we belangrijk vinden…. Nope… al die zaken zijn allemaal mooi weggestopt onder het wateroppervlak. En wat denk je van allerlei neurobiologische processen die door zich in ons lichaam afspelen en voor een groot deel bepalen hoe we ons voelen, wat we doen en laten, hoe we ons leven beleven…?
Als gedrag het topje van de ijsberg is, wat ligt daar dan onder? Een paar praktijkvoorbeelden:
- De vader van Sven (7 jaar) vertelt: “Hij doet altijd zo boos. Hij heeft de ene driftbui na de andere.”
Sven zit met zijn armen over elkaar geslagen in de klas. Het is tekenles. Hij vindt dat hij niet kan tekenen en hij is al een paar keer tijdens het tekenen uitgelachen door een klasgenootje. Ze bekijken het maar! Hij gaat écht n-i-e-t tekenen vandaag. Als de juf langsloopt krabbelt hij quasi-ongeïnteresseerd op zijn papier. En op weg naar huis frommelt hij zijn tekening op en gooit het boos weg. Thuis ontploft hij voor de zoveelste keer. Toen Sven kleiner was deed hij niet liever dan tekenen… - De moeder van Ayden (14 jaar) geeft aan: “Hij is nu eenmaal een solist; hij is graag op zichzelf.”
Ayden zit nu twee jaar op de middelbare school. De basisschool? Dat was een makkie. Hij werd volop geprezen om zijn hoge cijfers. Maar nu is de wereld anders. Ayden zijn zelfvertrouwen is weg en faalangst zit hem in de weg. Hij wordt stiller en trekt zich terug. Zijn mentor ziet al heel gauw wat er aan de hand is: Ayden heeft nooit ’leren leren’… en hij vindt het doodeng om fouten te moeten maken. Hij wil geen loser zijn. - De moeder van Evi (5 jaar): “Ze is echt een tevreden en blij kind.”
Evi fladdert door de kleuterklas. Ze springt van het ene werkje naar het andere. Ze lijkt heel geïnteresseerd in alles om haar heen: de puzzels, de kralenplank, de bouwhoek, het schrijfzand. Evi lacht veel en maakt een blije indruk. De meester ziet intussen dat ze moeilijke werkjes op een slimme manier uit de weg gaat en afhaakt wanneer het te lastig wordt zónder dat anderen het doorhebben. En dat terwijl Evi bovengemiddeld intelligent is…
Voel je ‘m?
Een volgende keer dat je zoon in woede uitbarst of je dochter even de kat uit de boom kijkt, denk dan nog eens aan de ijsberg. Is je kind echt boos of verlegen, of is het gedrag dat je ziet slechts een weerspiegeling van wat er onder het wateroppervlak speelt?
Dat is echt een kwestie van oefenen, oefenen, oefenen en je bewust worden van je eigen aannames. Hoe bewuster je wordt, hoe groter de kans is dat je een bepaald patroon gaat ontdekken en er daardoor achter komt wat je kind zou kunnen helpen. Makkelijk? Nee, niet altijd. De moeite waard? Meer dan!
Als je thuis wilt oefenen met dit “ijsbergkijken”, download dan hier een blanco ijsbergposter.
Wil je een stapje verder en je zoon of dochter een vliegende of nieuwe start gunnen? Neem dan gerust contact met me op. Dan gaan we samen dat korte avontuur aan.
